19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak 20. yüzyılda da devam eden fikir hareketleri üzerinde durmak, devlet bütünlüğünü korumak amacıyla, değişik düşüncelere sahip aydınların teorik tekliflerine yönelmek, yeni bir medeniyet inşası için bize birçok imkân sunar. Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Turancılık akımları, kaynak ve tarihi arka planlarıyla “devleti kurtarmak” temeline dayanan amaçlarıyla büyük bir külliyat oluşturmuştur. Bir nevi “kurtuluş ideolojileri” içeren bu beş hareket âdeta siyasi, kültürel, ekonomik olayların laboratuvarı olarak bugüne dahi rehber olabilecek çok değerli bilgiler sunmaktadır. Millî Mücadele Dönemi’nin kimlik arayışlarına zemin hazırlayan, onu besleyen düşünce akımları siyasi, edebî, felsefi, tarihî açıdan değerlendirilmeli, yeni bir fikrî fetih anlayışına kaynak teşkil etmeli, özgün bir medeniyet teorisini kurmamıza vesile olmalıdır. En önemlisi de bu gayenin gerçekleşebilmesi için millî ahlaka sahip, millî aydınlar gereklidir. Üretken, idealist, sistematik düşünebilen; millî bilgiyi geliştiren, yayan toplumun zihin potansiyelini yükselten; gençlerin düşüncelerine yön veren, toplumun özlemlerini bilen; millî köklere vakıf, yüksek zekâ ve birikimleriyle geleceği kurmaya muktedir, bilgisini erdemlerle bütünleştirmiş aydınlar bir ülkenin en büyük şansıdır. Türkiye'de aydın kimliği üzerine durmak, nasıl olması gerektiği hususunda çalışmalar yapmak, sağlıklı bir gelecek için son derece önemlidir. Bu yazının amacı, önce aydın sorumluluğu üzerinde durmak, daha sonra Anadolu fikir hareketlerinde aydının rolünü anlamaya çalışmaktır. İlaveten Türk jeo-kültürel ve hatta jeopolitiğinin arkasında hangi ideal düşünceler olacak, hangi medeniyet değerleri yer alacak, Türk - İslam kültürünün gücünü dikkate alarak bu sorulara cevap bulmaya gayret etmektir.

Anahtar Kelimeler
Millî şuur, ferdiyet, bilgi felsefesi, Türk rönesansı, tefekkür, medeniyet, Turan