Çinli araştırmacılara göre Çin’deki Türk lehçeleri üzerine metotlu çalışmalar, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra başlar. Çin’de özellikle bu lehçeler üzerine araştırma ve öğretim yapan kurumların birçoğu Pekin ve Şincan’da bulunmaktadır. Şincan Üniversitesi, Şincan Normal Üniversitesi ve Şincan Sosyal Bilimler Akademisi’nin Dil Tetkik Enstitüsü bu kurumlar arasındadır. Bu çalışmada Şincan Üniversitesi yayınları arasında yer alan Uygur Tilidin Asas (2009) adlı dil öğretim kitabı ses bilgisi öğretimi, okuma parçalarının seçimi, konuşma cümleleri, dil bilgisi öğretimi, alıştırmalar ve sözlükçenin hazırlanışı bakımından incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Uygur Tilidin Asas, elifba kitaplarında uygulanan kolaydan zora, basitten karmaşığa ilkesi gözetilerek gelenekçi yaklaşımla hazırlanmış Uygur lehçesi öğretim kitabıdır. Uygur Tilidin Asas adlı çalışmada modern dil öğretim setlerine kıyasla konuların işlenişi ve sunumu bakımından ekonomik olma ilkesi gözetilmiştir. Modern dil öğretiminde “konuşma, yazma, okuma, dinleme” becerileri birbirini destekleyecek biçimde sürdürülür ve dil öğretim kitabına destek verecek ders malzemeleri de sunulur. Dil öğretim kitabı içinde öğreneni motive edecek görsel malzemeye de yer verilir. Çinli araştırmacılar, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra Türk lehçeleriyle ilgili metotlu çalışmalar yapıldığını belirtseler de Çin’in en büyük azınlıklar neşriyatı olan Milletler Neşriyatının Uygurca kitap kataloğu incelemeleri, ifade edilenlerin gerçekleri yansıtmadığını ortaya koymaktadır. Uygur Tilidin Asas iyi niyetle, gayretle hazırlanmış bir çalışma olsa da Yeni Uygur Türkçesinin öğretimi konusunda modern dil öğretim metotlarından, uygulamalarından uzaktır; dil ve lehçe öğretimine destek veren görsel ve işitsel malzemeyi de içermemektedir. Bu çalışmada Yeni Uygur Türkçesi öğretimi örneğinden hareketle Türk lehçelerinin öğretiminde modern dil öğretim yöntemleri metotlarına uygun yazılı, görsel, çevirim içi çalışmalara duyulan ihtiyaca dikkat çekilmek istenmiştir.

Anahtar Kelimeler
Dil Öğretimi, Uygur Türkçesi, Modern Dil Öğretimi, Çin’deki Türk lehçeleri.