Târîh-i Cihângüşâ’da Türkler ve Türkçe
(Turks and Turkish in Târîh-i Cihângüşâ )

Yazar : Nurcan YILDIZ    
Türü :
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 5
Sayfa : 50-65
    


Abstract
Cüveyni’nin Tarih-i Cihan-Güşa’sı Moğol İmparatorluğunun gelişmesi ile ilgili yazılmış birinci elden bir kaynaktır. Eser, edebi yönden gelişmiş ve önemli, Moğolların gelişmesini, Selçuklu ve İsmaililerin durumunu veren bir kaynaktır. Eserin birinci cildi Cengiz Han’ın yükselişi ve başarıları ile Güyük ve Çağatay Hanların ölümüne kadarki kısmı, ikinci cildi Harezmşahların, özellikle Kutbeddin Muhammed ve oğlu Celaleddin’in tarihi ve ayrıca Orta Asya’daki Moğol öncesi Türk hanedanları ile Hülagü Han’a kadarki Moğol varislerini, üçüncü cildi Hülagü Han’ın Batıya doğru seferlerini, bunun yanında Hasan Sabbah ve İsmaililerin tarihini anlatmaktadır. Bu şekilde eser bize Türkler ve döneminin Türkçesi hakkında bilgi vermektedir. Biz bu makalede Cüveyni’nin Tarih-i Cihan-Güşa’sını Türkoloji ve Türkçe bakış açısıyla inceledik. Makale üç ana başlığa sahiptir: Tarih-i Cihan-Güşa ve Önemi , Tarih-i Cihan-Güşa ve Cihangüşa’da Çeşitli Türk Boyları ve Tarih-i Cihan-Güşa’da Türkçe.

Keywords
Cihan-güşa, Cüveyni, Tarih-i Cihan-güşa, Türkçe, Türkler

Özet
Tariḵ-e jahāngošā-ye Jovayni, is a often first-hand, account of the expansion of the Mongol Empire. It is a sophisticated literary work and an essential, account of the expansion of the Mongol Empire and also Saljuks and Ismaʿilis.The work is covering (I) the rise and career of Čengiz Khan and his successors down to the deaths of Güyük and Čaḡatāy, (II) the history of the Ḵᵛārazmšāhs, especially Qoṭb-al-Din Moḥammad and his son Jalāl-al-Din, besides the pre-Mongol Turkish dynasties in Central Asia and the Mongol governors before the arrival Hulāgu Khan, (III) the rest of Mongol history to Hulāgu Khan’s westward expedition besides a history of Ḥasan-e Ṣabbāḥ (q.v.) and the Ismaʿilis. By the way ıt gives us some information about Turks and Turkish in his period. In this article we examined Tariḵ-e jahāngošā-ye Jovayni, in terms of Turchology and Turkish studies sight.Article has three main headings “Tariḵ-e jahāngošā-ye Jovayni and İts İmportance”; “Tariḵ-e jahāngošā-ye Jovayni and Turkish Dynasties in Tariḵ-e jahāngošā” and “Turkic and Turkish Words in Tariḵ-e jahāngošā”.

Anahtar Kelimeler
Jahan Gusha, Juveyni, Tarikh-i Jahan Gusha, Turkish, Turks