Metindilbilimin dil bilgisel bağdaşıklık konularından biri olan değiştirim; metin içi ilişkilerin düzenlenmesine, metnin akıcılığının ve anlaşılırlığının artmasına etki eden yüzey yapı unsurlarından biridir. Değiştirimde yeri tutulan unsur ile yerine geçen unsur arasında isim düzeyinde, fiil düzeyinde ve cümle düzeyinde dil bilgisel bir ilişki bulunur. Değiştirimi sağlayan araçlar; anlamını yerine geçtiği unsurlardan kazanır. Metindilbilim çalışmalarında en çok işlenen bağdaşıklık unsurlarından biri olan değiştirim konusunu pek çok araştırmacı incelemiş fakat yapılan çalışmalarda değiştirim ile ilgili açıklamaların değiştirimin ne olduğu ya da ne olmadığı sorusuna net bir cevap vermediği fark edilmiştir. Bu çalışma ile değiştirim ile ilgili birtakım sorulara cevap verilmiş, değiştirimi gönderim ve eksiltiden ayıran ya da onlara yaklaştıran yönler tespit edilmeye çalışılmış, Türkçede hangi unsurların değiştirim sağladığı konusu ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlar üzerinden Türk dilinin en önemli tarihî metinlerinden biri olan Nehcü’l-Ferâdîs’in birinci babı incelenmiş ve değiştirimi sağlayan unsurlar saptanarak bu unsurlar aracılığıyla sağlanan metinsel ilişkiler açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler
Metindilbilim, bağdaşıklık, değiştirim, Nehcü’l-Ferâdîs