Analyzing Fairy Tales Through the Theory of Incongruity: A Case Study of The Tümak-I Project
Özet
İnsanlığın yüzlerce yıldır komik olanın ne olduğuna dair düşünceleri sonucunda gülme-mizah kavramları hakkında birçok yöntem ve teoriler geliştirilmiştir. Batılı mizah kuramları olan “Üstünlük, Uyumsuzluk ve Rahatlama” son yıllarda Türk halk edebiyatı verimleri üzerine yapılan muhtelif incelemelerde kullanılmış olup Türk mizahı ile ilgili teorik mizah çalışmalarında artış görülmüştür. Yalanlamalı masallara bakıldığında gerçek hayatta yaşanmayacak ve birbiri ile alakası olmayan mantık dışı olayların yan yana getirilerek dinleyici için mizahî bir durumun yaratıldığı görülmektedir. Bu durumda yalanlamalı masalların asıl fonksiyonunun mizah ve gülme olduğu söylenebilir, bu minvalde yalanlamalı masal ile mizah arasında doğrudan bir bağlantı kurulabilir. Bu çalışma, mizah ile doğrudan bağlantılı olan yalanlamalı masalları mizah kuramlarından biri olan “Uyumsuzluk Kuramı” merceğinden incelemeyi amaçlamaktadır. Bu kuramın savunmuş olduğu “beklenen ile gerçekleşen arasındaki uyumsuzluğun doğurduğu güldürü” unsurları TÜMAK-I Projesi kapsamında derlenmiş olan masal metinleri içinden seçilen yalanlamalı masallar örnekleminde incelenecektir. Yalanlamalı masalların mizahta “uyumsuzluk kuramına” malzeme olabilecek pek çok uyumsuz durumu bünyesinde barındırdığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Mizah, Gülme, Uyumsuzluk Kuramı, Yalanlama, Yalanlamalı Masal, Türk Halk Edebiyatı