Yazar	: Elif ÖZKAN
Türü	:
Baskı Yılı	: 2022
Sayı	: 2
Sayfa	: 46-63

Özet
Metindilbilimin dil bilgisel bağdaşıklık konularından biri olan değiştirim; metin içi ilişkilerin düzenlenmesine, metnin akıcılığının ve anlaşılırlığının artmasına etki eden yüzey yapı unsurlarından biridir. Değiştirimde yeri tutulan unsur ile yerine geçen unsur arasında isim düzeyinde, fiil düzeyinde ve cümle düzeyinde dil bilgisel bir ilişki bulunur. Değiştirimi sağlayan araçlar; anlamını yerine geçtiği unsurlardan kazanır. Metindilbilim çalışmalarında en çok işlenen bağdaşıklık unsurlarından biri olan değiştirim konusunu pek çok araştırmacı incelemiş fakat yapılan çalışmalarda değiştirim ile ilgili açıklamaların değiştirimin ne olduğu ya da ne olmadığı sorusuna net bir cevap vermediği fark edilmiştir. Bu çalışma ile değiştirim ile ilgili birtakım sorulara cevap verilmiş, değiştirimi gönderim ve eksiltiden ayıran ya da onlara yaklaştıran yönler tespit edilmeye çalışılmış, Türkçede hangi unsurların değiştirim sağladığı konusu ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlar üzerinden Türk dilinin en önemli tarihî metinlerinden biri olan Nehcü’l-Ferâdîs’in birinci babı incelenmiş ve değiştirimi sağlayan unsurlar saptanarak bu unsurlar aracılığıyla sağlanan metinsel ilişkiler açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler
Metindilbilim, bağdaşıklık, değiştirim, Nehcü’l-Ferâdîs

Abstract
Substitution, which is one of the grammatical cohesion topics of textlinguistics; it is one of the surface structure elements that affect the arrangement of intertextual relations and increase the fluency and intelligibility of the text. There is a grammatical relationship between the element that takes place in the replacement and the element that replaces it at the noun level, verbal level and clausal level. Tools of replacement; gains its meaning from the elements of replaces. Many researchers have examined the subject of substitution, which is one of the most studied cohesive elements in textlinguistics studies, but it has been noticed that the explanations about substitution do not give a clear answer to the question of what the substitution is or not. With this study, some questions about substitution have been answered, the aspects that distinguish or approximate to substitution from reference and ellipsis have been tried to determined, and the subject of which elements provide substitution in Turkish is discussed. Based on the results obtained, the first chapter of Nehcü’l-Ferâdîs which one is one of the most important historical texts of the Turkish language, was examined and the textual relations provided through these elements were explained by determining the elements that provided the substitution.

Keywords
Textlinguistics, cohesion, substitution, Nehcü’l-Ferâdîs