Yazar	: Evren ÇİFCİ
Türü	:
Baskı Yılı	: 2024
Sayı	: 7
Sayfa	: 1-23

Özet
Mitik düşünce toplumun bulunduğu çevreden beslenerek büyür ve zenginleşir. Orta Asya bozkırlarında hayvanlar ile yakın teması bulunan Türkler, karşılaştıkları hayvanlar etrafında birtakım inançlar geliştirmiş; aynı zamanda bu hayvanları anlatı dünyasına da aktarmıştır. Türklerin mitik düşüncelerine ve aynı zamanda destanlarına aktardıkları hayvanlardan biri kartaldır. Gökyüzündeki azametiyle dikkat çeken kartal hem mitik düşüncede hem de destan dünyasında olumlu vasıflarıyla öne çıkarılmış, yalnızca bir kuş olmanın ötesine taşınarak farklı tasavvurlar içinde farklı görevler üstlenmiştir. Bu çalışmada kartalın Sibirya sahası Türk destanlarındaki yerini tespit etmek amacıyla Altay Türklerine ait 25, Hakas Türklerine ait 9, Şor Türklerine ait 16, Tuva Türklerine ait 15, Yakut Türklerine ait 3 destan olmak üzere Türkiye Türkçesine aktarılmış olan toplam 70 destan metni incelenmiş; bunlardan “Maaday Kara”, “Cañar”, “Kan Kapçıkay”, “Altay Buuçay”, “Oçı Bala”, “Katan-Kökşin le Katan-Mergen”, “Culuruyar Nurgun Bootur”, “Ehe Khara Atlı Eles Bootur”, “Er Sogotoh” ve “Boktu-Kiriş, Bora-Şeeley” destanlarında kartala dair kayda değer veriler elde edilmiştir. Çalışmada kartalın destan dünyasındaki yeri değerlendirilmekle birlikte kartala dair tasavvurlara geniş bir açıdan bakabilmek için kartalın mitik düşüncedeki yeri de değerlendirilmiştir. Böylece mitik düşünceden destan dünyasına uzanan çizgide Türklerin kartala bakışı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler
Mitoloji, destan, inanç, kartal, Sibirya Sahası

Abstract
Mythic thought grows and enriches by feeding on the environment in which the society is located. Turks, who had close contact with animals in the Central Asian steppes, developed some beliefs around the animals they encountered and transferred these animals to the narrative world. The eagle is one of the animals that Turks transferred to their mythical thoughts and epics. The eagle, which draws attention with its grandeur in the sky, has been highlighted with its positive qualities both in mythical thought and in the world of epics; it has taken on different tasks in different imaginations by going beyond being just a bird. In this study, the characteristics of the eagle in Siberian field Turkish epics are evaluated, and to look at the imaginations of the eagle from a broad perspective, the place of the eagle in mythical thought is also evaluated. Thus, the Turks’ perspective on the eagle has been tried to be revealed in the line extending from mythical thought to the world of epics.

Keywords
Mythology, epic, belief, eagle, Siberian field